تعریف خلاقیت

تعریف خلاقیت را از این سایت دریافت کنید.

خلاقیت

خلاقیت

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به شیوهٔ ویکی‌پدیا برای ارجاع به منابع، با ارایهٔ منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بی‌منبع را می‌توان به چالش کشید و حذف کرد.

یک تصویر از لامپ روشن نماد وجود خلافیت است.

خلاقیت یا آفرینندگی توان ساختن یا خلق نمودن چیزی نو است، راهکاری نو برای حل یک مشکل، یک روش یا یک دستگاه نو، و یا یک شیء یا فرم نو هنری.[۱] «خلاقیت بشر تعریفی از قابلیت‌های اقتصاد، زندگی، فناوری، صنایع نو، ثروت نو و کلیهٔ چیزهایی است که از یک اقتصاد خوب جریان می‌گیرند. خلاقیت چند وجهی و چند بعدی است. فقط محدود به یک نوآوری فناورانه یا یک مدل کسب‌وکار نوین نیست. چیزی نیست که بتوان آن را در یک جعبه نگه داشت و هنگامی که کسی وارد دفتر کار می‌شود آن را باز نمود. خلاقیت شامل انواع متمایز فکرکردن و عاداتی است که بایستی هم در افراد و هم در جامعه گرداگرد آن‌ها کاشته شود.» [۲]

خلاقیت مهم‌ترین و اساسی‌ترین قابلیت و توانایی انسان و بنیادی‌ترین عامل ایجاد ارزش است که در همهٔ ابعاد و جوانب زندگی وی نقش کاملاً حیاتی ایفا می‌کند. خلاقیت و نوآوری از والاترین ویژگی‌های انسان است. همهٔ علوم، تولیدات، فناوریها، صنایع، ابداعات، اختراعات، هنرها، ادبیات، موسیقی، معماری و به‌طور کلی اساس انواع تمدن‌ها از ابتدا تاکنون و کلیهٔ دستاوردهای بشری، جلوه‌های گوناگونِ خلاقیت و نوآوری است. تمدن انسانی و زندگی وی بدون خلاقیت امکان‌پذیر نیست.

فهرست

۱ نام ۲ تعریف خلاقیت ۳ تئوری خلاقیت ۴ فرایند خلاقیت

۴.۱ مرحله اول: حقیقت یابی

۴.۲ مرحله دوم: پالایش

۴.۳ مرحله سوم: تجزیه و تحلیل

۴.۴ مرحله چهارم: ایده‌یابی

۴.۵ مرحله پنجم: راه حل یابی

۴.۶ مرحله ششم: دریافت بازخوردها

۵ خصوصیات افراد خلاق

۶ موانع رفتاری و ارزشی بروز خلاقیت

۷ ایدئولوژی غیر خلاق

۸ راه‌های پرورش خلاقیت

۹ موانع خلاقیت در ایران

۱۰ منابع

نام[ویرایش]

خلاقیت در عربی معادل واژه ابداع است که در زبان فارسی ابداع مترادف خلق (خروجی خلاقیت) است.

تعریف خلاقیت[ویرایش]

خلاقیت مفهومی است که تعریف آن در طول زمان تغییر کرده‌است و پژوهشگران مختلف تعاریف متعددی برای آن ارائه نموده‌اند که البته اشتراک معنایی زیادی دارند. "خلاقیت به عنوان یک فرایند ذهنی تعریف شده است که افراد را قادر میسازد تا درباره ایده های نوین و کاربردی فکر کنند." [۳] "خلاقیت معمولاً به عنوان کلید اثر بخشی سازمان و یک الزام برای موفقیت طولانی مدت تعریف شده است." [۴] [۵] خلاقیت یک مهارت ذهنی (پایا) یا یک فرایند ( پویا) است که ما را برای ایجاد هرگونه ایده جدید در هر زمینه تجهیز می کند. پس خلاقیت اساساً شاخه دانش یا علم نیست. در عوض ، این مهارتی است که ممکن است از طریق روش های مختلف بهبود یابد. [۶]

تورنس، خلاقیت را به عنوان نوعی مسئله‌گشایی مد نظر قرار داده‌است. به نظر وی تفکرِ خلاقِ مختصر عبارتست از فرایند حس کردن مسائل یا کاستی‌های موجود در اطلاعات، فرضیه‌سازی دربارهٔ حل مسائل و رفع کاستی‌ها، ارزیابی و آزمودن فرضیه‎ها، بازنگری و بازآزمایی آن‌ها و سرانجام انتقال نتایج به دیگران.

خلاقیت شامل تولید چیزی است که هم اصیل و هم ارزشمند باشد و نشأت گرفته از فرایندهای خودآگاه و ناخودآگاه انسان می‌باشد. از نظر یک دیدگاه علمی محصولات تفکر خلاق گاهی اوقات به تفکر واگرا ارجاع داده می‌شود. همانند دیگر پدیده‌ها در علم یک دیدگاه یا تعریف یگانه از خلاقیت وجود ندارد و به‌طور متنوع به موارد زیر منسوب شده‌است: فرایند شناختی، محیطی اجتماعی، ویژگی فردی، شانس و همچنین مواردی مانند نبوغ، بیماری‌های روانی و شوخ‌طبعی پیوند داده شده‌است.

تعریف مناسب دیگر فرایند فرضیات شکسته است تفکرات خلاق زمانی تولید می‌شود که شخص پیش‌فرض‌ها را کنار گذاشته و یک دیدگاه جدیدی را جستجو کند که دیگران به آن نپرداخته‌اند. خلاقیت نیاز به حضور همزمان تعدادی از ویژگی‌ها از قبیل هوش، پشتکار، غیرمتعارف بودن و توانایی تفکر به سبکی خاص دارد. خلاقیت، خودکار و بدون زحمت و تلاش است و غالباً همچون تصورات ذهنی خودانگیخته به وجود می‌آید. برای آن مراحلی توسط هلم هولتز و والاس پیشنهاد شده‌است: ۱-آمادگی ۲-دوره نهفتگی ۳-الهام ۴-تحقق.

تئوری خلاقیت[ویرایش]

یک تئوری وابسته به عناصر توسط تریزا آمابایل Teresa Amabile عنوان میکند که: " سطوح ادامه داری از میزان کم و میزان معمولی خلاقیت در زندگی روزمره وجود دارد، که تا سطوح بالای خلاقیت در ابداعات اساسی، نمایش ، اکتشافات علمی و کارهای هنری به چشم میخورد . بعلاوه ، درجه ای از خلاقیت در کار هر فرد حتی در یک زمینه محدود ، وجود دارد. سطح خلاقیتی که هر فرد در یک نقطه زمانی ایجاد میکند ، تابع اجزاء خلاقیت است که در همان زمان به کار میروند، و در درون و اطراف آن فرد وجود دارند. سه جزء مرتبط با فرایند خلاقیت هستند . اول مهارتهای مرتبط به یک زمینه مثل مهارتهای فنی در یک حوزه مشخص ، دوم مهارتهای مرتبط با خلاقیت از قبیل فرایندهای شخصیتی و شناختی در راستای تفکر نوین ، سوم انگیزه انجام کار خصوصاً انگیزه ذاتی برای شرکت در فعالیتها ، احساس لذت ، یا تمایل فردی به رقابت. عامل سوم با عامل چهارم یعنی محیط اجتماعی که یک فرد در آن حضور دارد ، در تعامل است." [۷]

فرایندهای مرتبط با خلاقیت (مهارتهای مرتبط با خلاقیت) شامل یک شیوه شناختی و ویژگیهای شخصیتی است که در راستای استقلال ، قبول ریسک ، دیدگاه نوین نسبت به مسائل ، و همچنین برخورداری از روش کاری منظم و مهارتهای ایجاد ایده ، میباشد. [۸]

فرایند خلاقیت[ویرایش]

بعد از تعریف خلاقیت و درک چیستی آن، می‌بایستی با فرایندی که برای دستیابی به راه حل‌های خلاقانه طی می‌شود، آشنا شویم. فرایند حل خلاقانه مسائل، دارای الگویی شش مرحله‌ای است.

مرحله اول: حقیقت یابی[ویرایش]

حقیقت یابی شامل گام‌های زیر است:

تعریف مسئله: در این مرحله فرد مسائلی را که باید حل کند شناسایی و انتخاب می‌کند.

آماده‌سازی: جمع‌آوری و گزینش داده‌های مربوط به موضوع که این داده‌ها شامل دانشی که از قبل در ذهن وجود داشته به علاوه دانش‌هایی است که جدیداً برای حل خلاق مسئله جمع‌آوری می‌کنیم.

نکته‌ای که در مورد جمع‌آوری داده‌ها باید مورد توجه قرار گیرد این است که جمع‌آوری اطلاعات در حجم زیاد و با شیوه‌ای نامناسب، باعث عدم رشد خلاقیت می‌شود. جان لیتکس متخصص علوم تربیتی آمریکا گفته‌است: «اطلاعات ممکن است قدرت تصور را خفه کند.» به همین دلیل، روش صحیح جمع‌آوری داده‌ها باید مورد توجه قرار گیرد؛ لذا باید «به حقایق برجسته در زمینه مربوطه پرداخته و بعد شروع به تدبیر فرضیات ممکن کنیم سپس دوباره به مرحله ابتدایی برگشته و تمام حقایق موجود در آن زمینه را مورد بررسی قرار دهیم.» (ریمون کیوی و لوک وان کامپنهود ۱۹۸۸).

منبع مطلب : fa.wikipedia.org

تعریف خلاقیت به زبان ساده

تعریف خلاقیت: شاید تاکنون ده‌ها و صدها بار کلمه خلاقیت را شنیده باشید، بدون اینکه در مورد چیستی آن فکر کرده باشید.

تعریف خلاقیت به زبان ساده

ارسال شده توسط رسول امید

در: مقالات

خلاقیت چیست و چه اهمیتی دارد؟

تعریف خلاقیت: شاید تاکنون ده‌ها و صدها بار کلمه خلاقیت را شنیده باشید، بدون اینکه در مورد چیستی آن فکر کرده باشید. در این مقاله می‌خواهیم خلاقیت را به زبان بسیار ساده تعریف کنیم و ببینیم خلاقیت چیست و چه چیزهایی را شامل می‌شود.

اگر بخواهیم در مورد معنی لغوی خلاقیت صحبت کنیم، واژه خلاقیت از خلق کردن و آفریدن می‌آید. پس خلاقیت یعنی آفرینندگی! به عبارتی دیگر و دقیق‌تر می‌توان گفت خلاقیت یعنی توان ساختن یا خلق کردن چیزی جدید است. این چیز جدید می‌تواند راهکاری جدید برای حل یک مشکل، یک روش جدید برای انجام فرآیندی خاص و یا یک دستگاه جدید برای سهولت انجام برخی کارها باشد.

ولی همان‌گونه که می‌دانید خلاقیت یک واژه علوم انسانی است. از طرف دیگر می‌دانیم که واژه‌ها و اصطلاحات علوم انسانی معمولا یک تعریف مشخص و منحصربه‌فردی ندارند. بنابراین دور از انتظار نیست که خلاقیت هم مانند سایر اصطلاحات و مفاهیم علوم انسانی، یک تعریف مشخص، دقیق و منحصربه‌فرد نداشته باشد. به همین دلیل هریک از صاحب‌نظران جنبه خاصی از خلاقیت را مد نظر گرفته و براساس آن تعریف خود را ارائه نموده‌اند.

مفهوم خلاقیت

به‌طوری که اگر این تعاریف را لیست کنیم، به ده‌ها مورد می‌رسد. ازاین‌رو به جای اینکه به دنبال یافتن یک تعریف کامل و در واقع جامع و مانع برای این واژه باشیم،‌ باید سعی کنیم مفهوم آن را درک کنیم. برای درک کامل مفهوم خلاقیت هم لازم است تعداد زیادی از تعاریف را مرور کرد. ولی همان‌طور که گفتم، در این مقاله نمی‌خواهم مسئله را خیلی پیچیده کنم. به عکس بیشتر می‌خواهم به زبان ساده کلیاتی از مفهوم و تعریف خلاقیت را یاد بگیریم، تا شاید بتوانیم از این مهارت خدادادی بیش از پیش در امور مختلف روزمره زندگی‌مان استفاده کنیم. در مقالات دیگر مرتبط با خلاقیت سعی کردم از زوایای دیگری به این موضوع بپردازم تا بیشتر با این توانایی بشر آشنا شویم.

و اما ادامه مقاله:

خلاقیت یعنی توانایی تولید ایده‌ها و راه‌حل‌های متعدد، جدید و مناسب برای حل مسائل و مشکلات

این تعریف خلاقیت ضمن ساده بودن، ویژگی‌های مهم آن را نیز بازگو می‌کند. این تعریف از چند قسمت تشکیل شده است:

1. یک مسئله یا مشکلی پیش آمده که می‌خواهیم آن را حل کنیم.

2. برای حل کردن آن اقدام به تولید تعداد زیادی ایده می‌کنیم.

3. سعی می‌کنیم ایده‌های تولید شده جدید باشند (قبلا برای چنین مشکلی، این ایده‌ها ارائه نشده باشند).

4. ایده‌های تولیدی برای حل مسئله مورد نظر مناسب باشند و بتوان با انتخاب یک یا چند مورد از بهترین ایده‌ها، نسبت به حل مسئله اقدام نمود.

این مقاله را هم بخوانید: چرا خلاقیت و نوآوری؟ چه ضرورتی دارد که فرد خلاقی باشیم؟

حل خلاقانه مسئله چه تفاوتی با حل معمول مسائل دارد؟

فارغ از مبحث خلاقیت و تعریف بالا، به‌طور کلی، هر فرد وقتی در زندگی با مشکل و مسئلی روبرو می‌شود، سعی می‌کند راه‌حل مناسبی برای آن پیدا کند. این راه‌حل معمولا یک روش منطقی و معمول است که تقریبا همه مردم از آن برای مسئله مشابه استفاده می‌کنند. ولی وقتی پای خلاقیت به میان می آید، موضوع کمی فرق می‌کند. همان‌گونه که در تعریف بالا ذکر کردم، افراد خلاق به یک راه‌حل بسنده نمی‌کنند، حتی اگر آن راه‌حل کاملا منطقی و مناسب مسئله مورد نظر باشد.

افراد خلاق دارای توانایی هستند که می‌توانند مسئله را از جنبه‌های مختلف بررسی کنند و در مدت کوتاهی ایده‌ها و راه‌حل‌های متعددی پیشنهاد کنند که بسیاری از آن‌ها تازگی دارند و قبلا کسی برای حل این مسئله به کار نبرده است.

ممکن است بعضی از این ایده‌ها غیرمنطقی و یا غیرعملی به نظر برسند، ولی فرد خلاق با نگرش خلاقانه خود به موضوع، با تغییر و ترکیب این ایده‌های به ظاهر غیرمنطقی، راه‌حل یا راه‌حل‌هایی را ارئه می‌دهد که بسیار بهتر و موثرتر از روش معمول، مشکل را حل می‌کند.

چند نکته مهم در مورد چیستی خلاقیت

بسیاری از مردم برداشت‌های و تصورات نادرستی از خلاقیت دارند. این برداشت‌ها باعث شده که آنها خلاقیت را موضوعی پیچیده و دست‌نیافتی تصور کنند. در زیر سه خصوصیت از خلاقیت ارائه شده که در صورت توجه به آن‌ها می‌توان بیشتر با مقوله خلاقیت آشنا و مانوس شد:

1. خلاقیت مختص افراد خاص نیست و همه مردم دارای این توانایی هستند. گرچه سطح آن در افراد مختلف متفاوت است. در واقع خلاقیت چیز عجیب و غریبی نیست، بلکه یکی از خصوصیات و توانایی‌های بشر است و ما حتی برخی اوقات بدون آن که شناختی از خلاقیت داشته باشیم، در حل مسائل‌مان از آن استفاده می‌کنیم.

2. خلاقیت یک مهارت اکتسابی و قابل یادگیری است. افراد با هر سطحی از خلاقیت، قادر به فراگیری و ارتقاء سطح خلاقیت خود هستند.

3. خلاقیت منحصر به امور و فعالیت‌های خاص نیست. بعضی از مردم خلاقیت را منحصر به فعالیت‌های هنری می‌دانند. برخی نیز آن را مختص فعالیت‌های سطح بالا و اختراع و اکتشاف می‌دانند. در صورتی که کاربرد خلاقیت بسیار گسترده بوده و شما می‌توانید از آن در کارها و مسائل کوچک زندگی روزمره تا مسائل بسیار پیچیده علمی و در سطح جهانی استفاده نمایید.

برای روشن‌تر شدن موضوع و رسیدن به تعریف خلاقیت در زیر دو مثال آورده شده، یکی اتفاق ظاهرا ساده‌ای در یک روستا و دومی یک موضوع ظاهرا مهم در سطح جهانی:

الاغ و چاه

در روستایی از بد حادثه الاغی به درون چاهی متروک سقوط می‌کند. عمق چاه زیاد بود و دسترسی به الاغ سخت. اهالی دور هم جمع شدند تا چاره‌ای بیندیشند. هر یک راه حلی دادند.

یکی گفت: چند نفر برویم داخل چاه و الاغ را بلند کنیم و به بیرون از چاه هدایتش کنیم.

منبع مطلب : moalemekhalagh.com