عطار نیشابوری در چه قرنی می زیست

عطار نیشابوری در چه قرنی می زیست را از این سایت دریافت کنید.

عطار نیشابوری

عطار نیشابوری

عطار نیشابوری

آرامگاه عطار نیشابوری، نیشابور

اطلاعات

نام کامل فریدالدین محمد عطار نیشابوری

لقب عطار، شیخ عطار، عطار نیشابوری

زمینه فعالیت شعر و عرفان

ملیت ایرانی

تولد اختلافی: ۵۳۷ یا ۵۴۰ق، نیشابور

محل زندگی نیشابور

وفات اختلافی: از ۶۱۷ تا ۶۲۷ق، نیشابور

محل دفن نیشابور

مذهب اهل سنت و شیعه به روایتی

هم زمان با خوارزمشاهیان، مغولان

دیوان اشعار دیوان عطار، خسرونامه، منطق‌الطیر، اسرارنامه و..

تخلص فرید، عطار

عَطّار نیشابوری شاعر و عارف فارسی‌زبان قرن ششم و هفتم قمری است. او با علوم مختلفی مانند قرآن، حدیث، فقه، تفسیر، ‌طب، نجوم و کلام آشنایی داشت.

عطار اشعار بسیاری درباره فضیلت خلفا دارد که نشان می‌دهد بر مذهب اهل سنت بوده است؛ اما همچنین اشعار بسیاری در فضیلت حضرت علی(ع) و اهل بیت(ع) سروده است؛ چندان که سبب شده است کسانی او را شیعه بدانند.

الهی‌نامه، اسرارنامه، خسرونامه و منطق‌الطیر از آثار منظوم عطارند و تذکرة‌الاولیا تنها اثر او به نثر است. ۲۵ فروردین در تقویم ایران، روز ملی بزرگداشت عطار نیشابوری نامگذاری شده است.

محتویات

۱ زندگی‌نامه ۲ مذهب

۳ گرایش عطار به عرفان

۴ آثار

۵ ائمه اطهار(ع) در شعر عطار

۵.۱ امام علی ۵.۲ امام حسن(ع) ۵.۳ امام حسین(ع) ۶ پانویس ۷ منابع

زندگی‌نامه

فریدالدین محمد عطار نیشابوری، معروف به عطار و عطار نیشابوری، شاعر و عارف ایرانی قرن ششم و هفتم قمری بود. از جزئیات زندگی‌اش اطلاعات کاملی در دست نیست.[۱] او در سال ۵۴۰ق[۲] یا ۵۳۷ق[۳] در منطقه کَدکَن حوالی نیشابور به دنیا آمد[۴] و در حمله سربازان مغول به نیشابور، اسیر و سپس در سال ۶۱۷[۵] یا ۶۱۸ق[۶] و یا ۶۲۷ق[۷]کشته شد.

پدر او داروفروش (عطار) بود و فریدالدین نیز ابتدا به شغل پدر مشغول شد.[۸] او برای کسب علم، به هند، عراق، شام و مصر مسافرت کرد. سپس به نیشابور بازگشت و تا پایان عمر در آنجا زیست.[۹]

عطار با علوم مختلفی مانند قرآن، حدیث، فقه، تفسیر، ‌طب، نجوم و کلام آشنا بود که نتیجه آن در آثارش نیز دیده می‌شود.[۱۰] ۲۵ فروردین در تقویم ایران به عنوان روز ملی بزرگداشت عطار نیشابوری نامگذاری شده است و مراسم و نشست‌های مختلفی در این روز برگزار می‌شود.[۱۱]

مذهب

درباره مذهب عطار نیشابوری اختلاف است. او اشعار بسیاری درباره فضیلت خلفا، ابوحنیفه و شافعی دارد که به‌گفته سعید نفیسی و بدیع‌الزمان فروزانفر، نشان می‌دهد بر مذهب اهل سنت بوده است؛[۱۲] با وجود این، توصیفات او از حضرت علی(ع) و اهل بیت(ع) در آثارش، موجب شده است کسانی وی را شیعه بدانند؛[۱۳] تا جایی که قاضی نورالله شوشتری، عطار را شیعه‌ای خالص ‌دانسته است.[۱۴]

برخی از جمله نورالله شوشتری با انتساب کتاب مَظهرُالعجایب به عطار، اشعار آن را دلیل شیعه بودن عطار دانسته‌اند.[۱۵] اشعار این کتاب درباره انسان کامل است و از امام علی(ع) تا امام رضا(ع) را شامل می‌شود.[۱۶] اما پژوهشگران ادبیات فارسی این کتاب را از آثار عطار نمی‌دانند.[۱۷]

گرایش عطار به عرفان

عطار نیشابوری را از عارفان بزرگ ایران می‌دانند و می‌گویند او تحولی عمیقی در عرفان اسلامی ایجاد کرده است.[۱۸] به‌گفته سعید نفیسی، عطار مرید شیخ نجم‌الدین کبری، بنیان‌گذار طریقه کبرویه، از سلسله‌های مهم تصوف در قرن ششم و هفتم قمری بوده است.[۱۹] جامی او را مرید شیخ مجدالدین بغدادی، عارف قرن ششم و هفتم قمری دانسته است؛[۲۰] اما به‌نظر زرین‌کوب و فروزانفر، دیدار عطار با شیخ مجدالدین دلیل انتساب و ارادت او به مسلک شیخ نیست.[۲۱]

آثار

تصویر کتاب الهی نامه عطار با تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی

عطار نیشابوری در مقدمه دو کتابش «خسرونامه» و «مختارنامه» آثار خود را نام برده است که شامل نُه اثر به نظم و یک اثر به نثر است.[۲۲] برخی کتاب‌های دیگری نیز به عطار نسبت داده‌اند؛ به‌گونه‌ای که درخصوص شمار آثار وی، اعدادی چون ۴۰، ۱۱۴ و ۱۹۰ هم بیان شده است.[۲۳]

بااین‌همه، در نسبت‌دادن آن‌ها به عطار تردید شده است.[۲۴] علت انتساب آثار مختلف به عطار نیشابوری را آن دانسته‌اند که افراد بسیاری تخلص عطار داشته‌اند.[۲۵]

آثار عطار عبارت‌اند از:

آثار منظوم: الهی‌نامه، اسرارنامه، جواهرنامه، خسرونامه، شرح القلب، مصیبت‌نامه، منطق الطیر، دیوان اشعار، مختارنامه.[۲۶]

آثار منثور: یکی از معروف‌ترین کتاب‌های عطار تذکرةالاولیا است که به نثر نوشته شده است. این کتاب حکایت‌ها و گفتارهایی از اولیای الهی را از امام صادق(ع) تا منصور حلاج شامل می‌شود.[۲۷] و با ذکر مختصری از امام باقر(ع) پایان می‌یابد.[۲۸] همچنین در آن، از افرادی مانند ابوحنیفه،[۲۹] شافعی[۳۰] و احمد بن حنبل[۳۱] سخن آمده است.

از ده کتاب عطار، هشت کتاب باقی مانده است و از دو اثر او، یعنی جواهرنامه و شرح‌القلب نشانی نیست.[۳۲] تخلص عطار نیشابوری در اشعارش «فرید» و «عطار» است.[۳۳]

ائمه اطهار(ع) در شعر عطار

عطار نیشابوری اشعار بسیاری در فضیلت امام علی(ع) سروده است. همچنین اشعاری در فضیلت امام حسن(ع) و امام حسین(ع) دارد.[۳۴] این اشعار در کتاب‌های منطق‌الطیر، الهی‌نامه، اسرارنامه، خسرونامه و مصیبت‌نامه آمده است. نمونه‌هایی از آن‌ها در پی می‌آید.

امام علی

در اشعار عطار، فضایل امام علی(ع)، درددل‌های آن امام با چاه و خوابیدن وی در جای پیامبر در لیلة المبیت بیان شده است.[۳۵] برخی از ابیات او در این زمینه به‌شرح زیر است:

خواجهٔ حق پیشوای راستین

خواجهٔ حق پیشوای راستین کوه حلم و باب علم و قطب دین

ساقی کوثر، امام رهنمای ابن عم مصطفا، شیرخدای

مرتضای مجتبا، جفت بتول خواجهٔ معصوم، داماد رسول[۳۶]

سوار دین پسرعَمّ پیمبر

سوار دین پسر عم پیمبر شجاع صدر صاحب حوض کوثر

به تن رستم سوار رخش دلدل بدل غواص دریای توکل

عَلَی‌القطع افضل ایام او بود عَلَی‌الحق حجت اسلام او بود

منادی سلونی در جهان داد به یک رمز از دو عالم صد نشان داد

منبع : fa.wikishia.net

عطار

عطار

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

برای عطرفروش عطاری را ببینید.

فریدالدین عطّار نیشابوری

تندیس عطار نیشابوری در روبروی آرامگاه وی در نیشابور

زادهٔ سال ۵۴۰ هجری ۱۱۴۶ میلادی نیشابور

درگذشت ۶۱۸ هجری قمری

۱۲۲۱ میلادی شادیاخ(نیشابور)

آرامگاه آرامگاه عطار نیشابوری

محل زندگی نیشابور ملیت ایرانی

پیشه شاعر، نویسنده، عارف، صوفی

سال‌های فعالیت قرن ششم و سال‌های نخستین قرن هفتم هجری قمری

آثار الهی‌نامه، اسرارنامه، مصیبت‌نامه، تذکرةالاولیا، منطق‌الطیر، جواهرنامه، خسرونامه، مختارنامه، مظهرةالعجایب، پندنامه، اشترنامه، نزهةالحجاب، بیان‌الارشاد،سی‌فصل، بلبل‌نامه، هیلاج‌نامه،وصلت‌نامه

سبک مثنوی، نثر، غزل، رباعیات

عنوان شیخ عطار

دوره حکومت‌های سلطان سنجر سلطان محمد خوارزم‌شاه

دین اسلام،سنی

فریدالدین ابوحامد محمد عطار نیشابوری مشهور به شیخ عطّار نیشابوری (۱۱۴۶م/۵۴۰ق – ۱۲۲۱م/۶۱۸ق) یکی از عارفان، صوفیان و شاعران ایرانی سترگ و بلندنام ادبیات فارسی در پایان سدهٔ ششم و آغاز سدهٔ هفتم است.

عطار در سال ۵۴۰ هجری قمری در نیشابور زاده شد و در ۶۱۸ هجری قمری به هنگام حملهٔ مغول به قتل رسید.[۱]

زندگی

زادروز و کودکی

محمدرضا شفیعی کدکنی در مقدمه‌ای که بر منطق‌الطیر نوشته‌است اشاره می‌کند که شخصیت عطار در «ابر ابهام» است و اطلاعات ما حتی دربارهٔ سنایی، که یک قرن قبل عطار می‌زیسته، بسیار بیشتر از اطلاعاتی است که از عطار در دست داریم. تنها می‌دانیم که او در نیمهٔ دوم قرن ششم و ربع اول قرن هفتم می‌زیسته‌است، زادگاه او نیشابور و نام او، آنگونه که عطار گاهی در اشعارش به هم‌نامی خود با پیامبر اسلام اشاره می‌کند، محمد بوده‌است.

عوفی در لب‌الالباب خود از او با عنوان یاد می‌کند. نام او «محمّد»، لقبش «فریدالدّین» و کنیه‌اش «ابوحامد» بود و در شعرهایش بیشتر عطّار و گاهی نیز فرید تخلص کرده‌است.[۲] بنا به روایت قدیمی‌ترین کاتب دیوان اشعارش نام پدر عطّار٬ محمود[۲] و بنا به روایتی دیگری از تذکره نویسان قدیم[۳] ابراهیم بن اسحاق بود؛ نام یوسف نیز برای پدر عطار ذکر شده‌است.[۴] در کدکن زیارتگاهی است به نام «پیرِ زِرًوَند» که مورد احترام اهالی است و اهالی بر این باورند که این مزارِ «شیخ ابراهیم» پدر عطار است.[۳]

با این که در نیشابوری بودن او هیچ شکی نیست[۵] اما انتساب او به کدکن که از قرای قدیم نیشابور بوده در هاله‌ای از ابهام است و این انتساب احتمالا از جانب حیدریان زاوه بوده است که به دنبال پشتوانه‌ای برای مکتب خود می‌گشته‌اند و می‌خواسته‌اند عطار را از پیروان قطب‌الدین حیدر نشان دهند.[۶]

کودکی عطار با طغیان غزها همراه شد؛ زمان فاجعهٔ غز، عطار ۶ یا ۷ سال بیشتر نداشت. این فاجعه چنان عظیم و موحش بود که نمی‌توانست در ذهن کودک خردسال تأثیر دردانگیز خود را نگذارد. سلطان به دست غزها اسیر شده بود و شهر در معرض خرابی و ویرانی قرار گرفته بود. عطارِ خردسال شکنجه‌ها، تجاوزها، خرابی‌ها، مرگ و درد و وحشت را اطراف خود می‌دید؛ و همین عامل بعدها موجب مرگ‌اندیشی و درداندیشی بسیار در عطار شد. چند سال بعد، پس از فروکش فتنهٔ غز، عطار در مکتب مشغول آموختن شد. در ایام مکتب، حکایاتی از زندگی بزرگانی چون عباس طوسی، مظفر عبادی، رکن‌الدین اکاف و محمد بن یحیی، او را به خود جذب می‌کرد. این حکایات علاوه بر اینکه مشوق عطار در طریقت بودند بعدها در تذکرةالاولیا گرد آمدند.[۷]

حرفه

او داروسازی و داروشناسی را از پدرش آموخت و در عرفان مرید سلسلهٔ خاصی از مشایخ تصوف نبود[۸] و به کار عطّاری و درمان بیماران می‌پرداخت. وی علاقه‌ای به مدرسه و خانقاه نشان نمی‌داد و دوست داشت راه عرفان را از داروخانه پیدا کند علاوه بر این شغل عطاری خود عامل بی‌نیازی و بی‌رغبتی عطار به مدح‌گویی برای پادشاهان شد.[۹] زندگی او به تنظیم اشعار بسیار گذشت از جمله چهار منظومه از وی علاوه بر دیوان اشعار و مجموعه رباعیاتش، مختارنامه. آوازهٔ شعر او در روزگار حیاتش از نیشابور و خراسان گذشته و به نواحی غربی ایران رسیده بوده‌است. اسنادی نیز در دست است که نشان می‌دهد حلقهٔ درس‌های عرفانی عطار در نیشابور بسیار گرم و پرشور بوده‌است و بسیاری از بزرگان عصر در آن‌ها حاضر می‌شده‌اند.[۱۰] در دوران معاصر، شیعیان با استناد به برخی شعرهایش بر این باورند که وی دوست‌دار اهل بیت بوده‌است.[۱۱][۱۲]

درگذشت

آرامگاه فریدالدین عطار نیشابوری در محله باستانی شادیاخ نیشابور

سنگ قبر عطار نیشابوری

دربارهٔ پشت پا زدن عطّار به اموال دنیوی و راه زهد، گوشه‌گیری و تقوا را پیش گرفتن وی داستان‌های زیادی گفته شده‌است. مشهورترین این داستان‌ها، داستانی است که جامی نقل می‌کند: عطار در محل کسب خود مشغول به کار بود که درویشی از آنجا گذر کرد. درویش درخواست خود را با عطار در میان گذاشت، اما عطار همچنان به کار خود می‌پرداخت و درویش را نادیده گرفت. دل درویش از این رویداد چرکین شد و به عطار گفت: تو که تا این حد به زندگی دنیوی وابسته‌ای، چگونه می‌خواهی روزی جان بدهی؟ عطار به درویش گفت: مگر تو چگونه جان خواهی داد؟ درویش در همان حال کاسه چوبین خود را زیر سر نهاد و جان به جان‌آفرین تسلیم کرد. این رویداد اثری ژرف بر او نهاد که عطار دگرگون شد، کار خود را رها کرد و راه حق را پیش گرفت؛ که البته این روایت، به‌هیچ‌وجه پذیرفتنی نیست زیرا که زهد عطار از همان ابتدای کودکی نمایان بوده‌است.[۱۳]

منبع : fa.wikipedia.org