مهدی
بچه ها کسی جواب رو میدونه ؟
شهر سمرقند را از این سایت دریافت کنید.
سمرقند
سمرقند
سمرقند
اطلاعات کلی کشور ازبکستان جمعیت کل ۵۹۶٬۳۰۰ اطلاعات تاریخی
پیشینه تشیع اواخر قرن دوم هجری
اماکن
زیارتگاه مسجد مراد اولیا
مساجد مسجد اهل بیت رسول الله(ص) • مسجد صاحب الزمان(عج)
سَمَرقَند شهری باستانی در ماوراء النهر و ازبکستان امروزی. از اواخر قرن دوم هجری، مذهب تشیع در سمرقند و کَش به تدریج رواج یافت و فعالیت‌های دانشمندان بزرگ شیعه، حوزه علمی فعالی را در آستانه غیبت امام دوازدهم به وجود آورد.بنیانگذاران حوزه علمی سمرقند در آن عصر، شماری از اصحاب ائمه و وکیلان ایشان و اغلب از مردمان همین نواحی بودند که مدتی از عمر خویش را به منظور کسب علم و دانش و درک محضر امامان در دیگر مراکز علمی شیعه سپری کرده یا در زمره عالمان شیعه در همین مرکز علمی قرار داشتند که به سمرقند یا اطراف آن مهاجرت نموده بودند.
فهرست
۱ تاریخچه
۲ جغرافیای سمرقند و کش
۳ شیعیان سمرقند
۳.۱ وکلای امامان در سمرقند
۳.۲ دانشمندان شیعی سمرقند و کش
۴ مدارس علمی در سمرقند
۵ شیخ صدوق در سمرقند و کش
۶ سرنوشت حوزهٔ سمرقند
۷ مراکز، مساجد و پایگاه‌های شیعیان سمرقند
۸ وضعیت کنونی شیعیان سمرقند
۹ پانویس ۱۰ منابع
تاریخچه
سمرقند در قرن چهارم قبل از میلاد به عنوان ماراکندا شناخته شده بود که پایتخت سغدیان بود. در ۳۲۹م توسط اسکندر کبیر فتح شد.[۱] در این زمان، سمرقند از شهرهای مهم جاده ابریشم به حساب می‌آمد. این شهر بعدها توسط ترک‌های آسیای مرکزی (پیش از اسلام)، اعراب مسلمان (قرن هشتم میلادی)، سامانیان (قرن ۹ تا ۱۰میلادی)، حاکمان ترک (قرن ۱۱ تا ۱۳میلادی) و امیران خوارزم (اوایل قرن ۱۳میلادی) اداره می‌شد.[۲] سپس سمرقند توسط چنگیز در ۵۹۹ش/۱۲۲۰م نابود شد. سمرقند در ۷۴۴ش/۱۳۳۶م به پایتخت امپراتوری تیمور گورکانی و مهم‌ترین مرکز اقتصادی و فرهنگی آسیای مرکزی تبدیل شد. سمرقند توسط ازبک‌ها در سال ۸۷۹ش/۱۵۰۰م تسخیر شده و بخشی از خانات بخارا گردید.[۳] روس‌ها سمرقند را در ۱۲۶۶ش مرکز ولایت ترکستان کردند. تاسیس مرکز راه آهن، رونق اقتصادی را به سمرقند بازگرداند.[۴] سمرقند سپس دوباره بین سال‌های ۱۳۰۳تا ۱۳۱۵ش/۱۹۲۴تا۱۹۳۶م پایتخت جمهوری سوسیالیستی شوروی ازبکستان بود. اکنون سمرقند دومین شهر بزرگ ازبکستان، و مرکز استان سمرقند است. بیشتر ساکنان این شهر فارسی زبان هستند و به فارسی تاجیکی سخن می گویند. شهر سمرقند از یک بخش قدیمی و یک بخش جدید ساخته شده توسط روس‌ها در قرن نوزده میلادی تشکیل شده است.[۵] بخش تاریخی سمرقند در سال ۱۳۸۰ش/۲۰۰۱م به عنوان میراث فرهنگی جهانی در یونسکو ثبت شد.
جغرافیای سمرقند و کش
آنچنان که صاحبان کتب بلدان گفته‌اند، منطقهٔ سمرقند و کَشّ آب و هوای بسیار مناسبی با محصولات کشاورزی داشته، فاصلهٔ این دو شهر بنابر گزارش‌های جغرافیایی، دو مرحله یا دو روز است. یوزف مارکوات، پیشینهٔ حضور مسلمانان در این دو شهر را به حدود سال‌های هشتاد می‌رساند؛ اما بلاذری این حضور را اندکی متأخر و به دوران عمر بن عبدالعزیز می‌رساند.
در حال حاضر منطقه سمرقند و کش در تقسیمات جغرافیایی کشور ازبکستان قرار دارد. سمرقند به همان نام خوانده می‌شود، اما «کش» را شهر سبز می‌خوانند.
در کتب متعددی آمده است: یکی از چهار دروازهٔ سمرقند، «دروازه کش» نام داشته است. بهترین قرینه برای آنکه معلوم کند راویان منتسب به کش در اطراف سمرقند می‌زیسته‌اند، ارتباط گسترده و به هم تنیدهٔ عالمان این دو شهر است. بخشی از این ارتباط، همان مجموعه اسامی ذکر شده در رجال شیخ طوسی است. در این مجموعه اسامی فراوانی از منسوبین به سمرقند، کش و شهرهای اطراف آن دو ذکر شده که در آن عمدتاً به شاگردی ایشان نزد عیاشی تصریح شده است؛ همان طور که بخشی از گزارش‌های کشی نیز از عالمان این منطقه و نقل‌هایی است که از استادانش نظیر عیاشی است.[۶]
شیعیان سمرقند
سمرقند از مراکز عمده شیعیان در آسیای مرکزی بوده است و علمای بزرگی از آن دیار برخاسته‌اند. در قرن چهارم هجری، محمد بن مسعود عیاشی، مدرسه علمیه در این شهر تاسیس کرد. عیاشی از عالمان شیعه در سمرقند و در آسیای مرکزی بود و استادان و مشایخ او جمعی از محدثان قم، کوفه و بغداد بودند.[۷]
مذهب تشیع از اواخر قرن دوم هجری به تدریج در سمرقند و کَش رواج یافت. آغاز تشیع در این ناحیه معلوم نیست؛ اما فعالیت‌های علمای شیعه در این نواحی، پایگاه علمی شیعی را اندکی پیش از آغاز غیبت امام دوازدهم به وجود آورد.[۸]
از دیگر چهره‌های شاخص سمرقند، حسین بن اشکیب سمرقندی، از اصحاب امام حسن عسکری بود که در قم تحصیل کرده بود. او فقیه و متکلم بود. مدرسه علمیه سمرقند که توسط عیاشی و ابن شکیب شکل گرفت، توسط شاگردان این دو مانند حیدر بن محمد بن نعیم اداره می‌شد. او تمام مصنفات و اصول شیعه را از طریق مشایخ قمی روایت می‌کرد.
علاوه براین تعدادی از اصحاب ائمه و راویان حدیث، برخاسته از این منطقه هستند که از آن جمله می‌توان به جعفر بن ابی جعفر سمرقندی، جعفر بن ایوب سمرقندی، محمد بن نعیم و محمد ابن ابراهیم وراق اشاره نمود.[۹] همچنین سید امام، ابوالقاسم علی بن عقیل (م ۵۲۶ق) در مشهد السادات سمرقند مدفون شده و قبر وی نزد مردم محترم بود.
در سمرقند اکثر شیعیان در محله پنجاب یا محله ایرانی‌ها زندگی می‌کنند. اجداد اهالی این محل اغلب از ایران آمده و در آن جا سکنی گزیده‌اند. در حال حاضر در محله ایرانی‌ها، مسجد اهل بیت(ع)، با کمک و مساعدت سفارت ایران در ازبکستان، در کنار مدرسه علوم دینی این شهر احداث شده است، در این مسجد علاوه بر اقامه نماز جماعت، دعای کمیل، دعای توسل و دیگر مراسم مذهبی نظیر ماه رمضان و مراسم دهه محرم و... نیز برگزار می‌شود.[۱۰]
وکلای امامان در سمرقند
دربارۀ حضور وکلا در سمرقند، اطلاع فراوانی در اختیار نیست؛ جز آنکه گزارش‌های کتب رجالی و تاریخی از حضور احتمالی سه وکیل در دوران امام عسکری و حوالی عصر غیبت در این منطقه خبر می‌دهد که به احتمال زیاد ارتباط میان این وکلا با ناحیه مقدسه، از طریق نیشابور و از آنجا از طریق شهرهای مرکزی مانند ری و قم بوده است.
العمرکی بن علی البوفکی: اگرچه به وکالت این شخص بیان صریحی در دسترس نیست، اما شیخ طوسی در رجالش برای او چنین آورده است: «یقال انه اشتری غلمانا اتراکا بسمرقند للعسکری علیه‌السلام». این جمله به فرض درستی گزارش، می‌تواند بر وکالت، ولو در یک موضوع خاص دلالت کند؛ چه آنکه امامان در مواردی جزئی، افرادی را به عنوان وکیل قرار می‌داده‌اند.
منبع مطلب : fa.wikishia.net
سمرقند
سمرقند
مختصات: ۳۹°۳۹′۱۵″ شمالی ۶۶°۵۷′۳۵″ شرقی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
سمرقند Samarqand Самарканд شهر Samarkand
نمایی از ریگستان، مسجد بی‌بی خانم، گور امیر، آرامگاه شاه زنده
مهر سمرقند
موقعیت در نقشهٔ ازبکستان
مختصات: ۳۹°۳۹′۱۵″ شمالی ۶۶°۵۷′۳۵″ شرقی
کشور ازبکستان استان سمرقند
تأسیس ۷۴۲ (پیش از میلاد)
مدیریت
• حکیم Mirzaev Zoir Toirovich
مساحت
• کل ۱۰۸ کیلومتر مربع (۴۲ مایل مربع)
بلندی ۷۰۲ متر (۲۳۰۳ پا)
جمعیت (۲۰۱۹) • کل ۵۱۴٬۰۰۰
منطقه زمانی یوتی‌سی ۵+ (UTC)
کد پستی ۱۰۰ ۱۴۰
پیش‌شماره(های) تلفن ۶۶ (۹۹۸)
کد پلاک ۳۰A (030-039) AA
وبگاه samcity.uz
سَمَرْقَنْد (به فارسی تاجیکی: Самарқанд) شهری با جمعیتی حدود ۵۱۴٬۰۰۰ نفر (برآورد تخمینیِ سال ۲۰۱۹)، دومین شهر بزرگ ازبکستان، و مرکز استان سمرقند است. این شهر در ارتفاع ۷۰۲ متری از سطح دریا واقع است. بیشتر ساکنان این شهر فارسی‌زبان هستند و به فارسی تاجیکی سخن می‌گویند. این شهر یکی از مراکز تاریخی مردم تاجیک در آسیای میانه است.[۱]در سال ۲۰۰۱، یونسکو این شهر باستانی را در فهرست میراث فرهنگی جهان قرار داد. شواهدی از فعالیت‌های انسانی در ناحیهٔ این شهر از اواخر دورهٔ پارینه سنگی وجود دارد، اگرچه هیچ مدرک مستقیمی از زمان تأسیس سمرقند وجود ندارد. برخی از نظریه‌ها پیشنهاد می‌کنند که این شهر میان سده‌های هشتم و هفتم پیش از میلاد مسیح تأسیس شده‌است و بنا به موقعیت آن در جادهٔ ابریشم میان چین و دریای مدیترانه رونق یافته، زمانی سمرقند یکی از بزرگ‌ترین شهرهای آسیای میانه بود.[۲]
در زمان شاهنشاهی هخامنشی پارس، این شهر پایتخت ساتراپی سغدیان بوده‌است. این شهر توسط اسکندر مقدونی در سال ۳۲۹ پیش از میلاد، هنگامی که با نام یونانی آن «مراکنده» (Marakanda) شناخته شده بود، تسخیر شد.[۳] این شهر با توالی حاکمان ایرانی و ازبک اداره می‌شد تا اینکه مغولان تحت سلطهٔ چنگیز خان در سال ۱۲۲۰ سمرقند را فتح کردند. امروز، سمرقند پایتخت ولایت سمرقند و دومین شهر بزرگ ازبکستان است.[۴]
تاریخ[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: تاریخ سمرقند
سمرقند میراث جهانی یونسکو
مکان ازبکستان
معیار ثبت فرهنگی: i, ii, iv
شمارهٔ ثبت ۶۰۳
تاریخ ثبت ۲۰۰۱ (نشست ۲۵ ام)
«سمرقند، که یونانیان آن را (ماراکندا) می‌نامیده‌اند، یکی از کهن‌ترین شهرهای جهان شمرده می‌شود و توسط ایرانیان در اواخر سدهٔ چهاردهٔ پیش از میلاد در دشت حاصلخیز زرافشان به عنوان شهر منطقهٔ کشاورزی پی‌نهاده شده و زمانی دراز در دوران هخامنشیان مهم‌ترین شهر منطقه بوده‌است.»[۵]
سمرقند با قرار داشتن در مرکز جادهٔ ابریشم، پیونددهندهٔ چین به اروپا در قدیم، دارای اهمیتی چشمگیر بوده‌است.
تاریخچه[ویرایش]
شاهنشاهی هخامنشیان: در روزگار هخامنشیان جزئی از سرزمین سغد باستان بود.دورهٔ هلنیستی :در سال ۳۳۰ پ. م سمرقند در تصرف اسکندر مقدونی درآمد. پسانتر جزء دولت یونانی غربی گردید. این شهر نزد یونانیان به ماراکاندا معروف بود.[۶] فتوحات اسکندر، فرهنگ کلاسیک یونان را وارد آسیای میانه کرد. برای مدتی، زیبایی‌شناسی یونانی به شدت صنعتگران محلی را مؤثر کرد. این میراث هلنیستی همچنان در سده‌های پسین پس از مرگ اسکندر، یعنی در زمان امپراتوری سلوکی، پادشاهی یونانی بلخ و باختری‌ها و شاهنشاهی کوشانی، ادامه یافت. در سدهٔ ۳ میلادی، پس از آن که دولت کوشان کنترل سغد را از دست داد، سمرقند به عنوان مرکز قدرت اقتصادی، فرهنگی و سیاسی در حال فروپاشی بود و تا سدهٔ ۵ پس از میلاد احیا نشد.شاهنشاهی ساسانیان: سمرقند در حدود سال ۲۶۰ میلادی توسط ساسانیان فارس فتح شد. تحت حکومت ساسانیان، این منطقه به یک مکان اساسی برای مانوییسم تبدیل شد و انتشار این دین در سراسر آسیای میانه را تسهیل کرد.[۷] در کتیبهٔ کعبهٔ زرتشت شاپور یکم این شهر را جز قلمرو ایران می‌خواند. پس از فتح سمرقند توسط هپتالیان (هون‌ها)، آن‌ها بر سمرقند حکومت کردند تا اینکه گوک‌ترک‌ها در اتحاد با ساسانیان، آن را در نبرد بخارا فتح کردند. گوک‌ترک‌ها سمرقند را تحت سلطه داشتند تا اینکه در جنگ‌های ایران–گوک‌ترک‌ها توسط ساسانیان شکست خوردند.خلافت امویان: پس از حملهٔ ایران توسط اعراب، ترک‌تباران سمرقند را فتح کردند و آن را نگه داشتند تا زمانی که خاقانات ترک به دلیل جنگ با دودمان چینی تانگ سقوط کرد. در این مدت شهر به تبعیت حکومت تنگ درآمد. سپاهیان خلافت بنی امیه تحت قتیبه ابن مسلم این شهر را در حدود ۷۱۰ از ترکان به تصرف خود درآوردند.[۷] در این دوره، سمرقند یک جامعهٔ مذهبی متنوع بود و خاستگاه مذاهب متعددی از جمله زرتشت، بودیسم، هندوئیسم، مانیشیسم، یهودیت و مسیحیت نستوریان بود.[۸] آسیای میانه به‌طور کلی با اعراب در صلح نبود، چرا که حاکمان محلی را مجبور به ادای احترام می‌کردند، اما آن‌ها را عمدتاً به خود وا می‌گذاشتند. سمرقند اما از این سیاست مثتثنی بود و یک پادگان و ادارهٔ عربی در این شهر تأسیس شد، آتشکده‌های زرتشتی آن ویران و مسجدی ساخته شد.[۹] بخش عمده‌ای از شهر به اسلام گرویدند.[۱۰] در نتیجه در دراز مدت، سمرقند به مرکز تحصیلات اسلامی و عربی تبدیل شد.[۹] سمرقند در دورهٔ خلافت یکی از شهرهای شرقی خلافت امویان به‌شمار می‌رفت. خلافت عباسیان:تا سدهٔ نهم در دست خلفای اموی و عباسی بود. داستان‌ها حاکی از این است که در زمان حکومت عباسیان،[۱۱] راز تهیهٔ کاغذ از دو زندانی چینی از نبرد طراز در سال ۷۵۱ بدست آمد که منجر به ایجاد نخستین کارخانهٔ کاغذسازی جهان اسلام در سمرقند شد. این اختراع سپس به بقیه جهان اسلام و از آنجا به اروپا گسترش یافت. در سدهٔ نهم و دهم سمرقند جزء شهرهای شاهنشاهی سامانیان بود. در ۱۰۰۰م به دست سامانیان درآمد.شاهنشاهی سامانیان: کنترل عباسی سمرقند به زودی از میان رفت و با سامانیان جایگزین شد (۸۶۲–۹۹۹)، هرچند سامانیان در زمان کنترل سمرقند، هنوز خراجگزار خلیفه بودند. در زمان حکومت سامانیان، این شهر به یکی از پایتخت‌های سلسلهٔ سامانی و پیوندی مهم‌تر در میان بسیاری از مسیرهای تجاری تبدیل شد. سامانیان در حدود سال ۱۰۰۰ توسط قراخانیان سرنگون شدند.
منبع مطلب : fa.wikipedia.org