شجره نامه زندیه

شجره نامه زندیه را از این سایت دریافت کنید.

زندیان

زندیان

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

«زندیه» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای روستایی با این نام زندیه (رفسنجان) را ببینید.

لحن یا سبک این مقاله بازتاب‌دهندهٔ لحن دانشنامه‌ای استفاده‌شده در ویکی‌پدیا نیست. لطفاً کلمات ستایش‌گونه و غیر ادبی و عبارت‌های نادانشنامه‌ای را بزدایید. برای راهنمایی بیشتر راهنمای نوشتن مقاله‌های بهتر و لحن بی‌طرف را ببینید.

برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به شیوهٔ ویکی‌پدیا برای ارجاع به منابع، با ارایهٔ منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بی‌منبع را می‌توان به چالش کشید و حذف کرد.

زندیان (زندیه) ۱۷۵۱–۱۷۹۴ پرچم نشان ملی

قلمرو زندیه در زمان کریم‌خان. (آبی روشن پادشاهی کارتلی-کاختی را نشان می‌دهد که باید تحت حکومت زندیان می‌بود اما در عمل مستقل اداره می‌شد)

پایتخت شیراز، تهران،[پانویس ۱] اصفهان،[پانویس ۲] کرمان[پانویس ۳]

زبان(های) رایج فارسی (زبان رسمی)

زبان لری[۱](زبان درباری)

دین(ها) اسلام تشیع حکومت پادشاهی شاه • ۱۷۵۱–۱۷۷۹

کریم‌خان زند (اولین)

• ۱۷۸۹–۱۷۹۴

لطفعلی‌خان زند (آخرین)

تاریخ • بنیان‌گذاری ۱۷۵۱ • فروپاشی ۱۷۹۴

پیشین پسین

افشاریان ایران قاجاری

[۲][۳]زندیان یا زندیه (۱۱۲۹–۱۱۷۴ ه‍.ش) نام یکی از سلسله‌های ایرانی بود که پس از فروپاشی شاهنشاهی افشاریان و تا برآمدن دودمان قاجار به درازای ۴۵ سال در ایران حکومت کردند. زندها لر تبار بودند. این سلسله به سردمداری کریم‌خان زند در سال ۱۱۶۳ هجری قمری در ایران به قدرت رسید. کریم‌خان، ایلخان طایفه زند بود. پدرش «ایناق خان» نیز ایلخان بوده‌است. کریم‌خان در آغاز یکی از سرلشکران سپاه نادرشاه افشار بود که پس از مرگ نادر با همراهانش بازگشت. او فردی دانا و مدبر[۴] بود. او خود را وکیل الرعایا نامید و از داشتن لقب شاه پرهیز کرد. او به‌طور موقت، شهر ملایر را پایتخت و مقر فرماندهی خود نمود توانست بر تمام ایران مسلط شود و سپس[۵][۶] شهر شیراز را پایتخت خود گردانید. ارگ کریم‌خان، بازار وکیل، حمام وکیل و مسجد وکیل در شهر شیراز از جمله بناهایی هستند که از دوران حکومت وی به یادگار مانده‌است.[۷][۸][۹][۱۰] کریم‌خان زند توانست پس از فروپاشی حکومت نادر شاه افشار، تمام بخش‌های مرکزی، شمالی، غربی و جنوبی ایران را تحت حکومت خود درآورد. همچنین برادر وی، صادق‌خان زند نیز موفق شد در سال ۱۱۸۹ ق. بصره را از امپراتوری عثمانی جدا کرده و به ایران پیوست نماید و از این طریق نفوذ ایران را بر سراسر اروندرود، بحرین و جزایر جنوبی خلیج فارس مسلم گرداند.[۱۱]

ریشه

مقالهٔ اصلی: طایفه زند

سلسله زندیه به دست کریم‌خان زند، رئیس طایفه زند بنیان نهاده‌شد. طایفه زند، طایفه‌ای از لرهای شمالی(لک) بودند،[۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰] که شاخه‌ای از لرها محسوب می‌شوند.[۱۴][۲۰] خوانین زند خود را لر می‌دانستند.[۲۱] از دوران حکومت آل‌بویه در قرن دهم میلادی بدین سو خاندان زند نخستین خاندان ایرانی بود که بر ایران حکم‌رانی کرد.[۲۲]

پیروزی کریم‌خان زند

تاریخ ایران

گسترش دوران اساطیری گسترش ایران پیش از تاریخ گسترش دوران باستان کلاسیک گسترش دوران میانه گسترش دوران معاصر اولیه گسترش دوران معاصر گسترش جستارهای وابسته

گاه‌شمار تاریخ ایران

رده:تاریخ ایران درگاه ایران نبو

طایفهٔ زند گروهی بودند با معیشت شبانی که از اراضی دامنهٔ زاگرس به دهستان پری و کمازان در نزدیکی ملایر کوچ کرده بودند.[۲۳] معمولاً زندها را شاخه‌ای از قوم لر و از طوایف لک به حساب آورده‌اند.[۲۴] یقیناً از نواحی شمال لرستان کوچ کرده و به وسیله شاه عباس صفوی در اطراف ملایر و بروجرد اسکان داده شده‌اند.[۲۵]

پس از مرگ نادر کریم‌خان نیرویی به هم زد و پس از چندی با دو خان لر بختیاری به نام‌های ابوالفتح‌خان بختیاری و علیمردان خان بختیاری سه خان لر ائتلافی فراهم ساختند و کسی را که از سوی مادری از خاندان صفوی می‌دانستند، به نام ابوتراب میرزا (شاه‌اسماعیل سوم) را به شاهی برگزیدند.[۲۶] در این اتحاد علیمردان خان بختیاری وکیل‌الدوله (نایب‌السلطنه) بود و ابوالفتح‌خان بختیاری حاکم اصفهان و کریم‌خان زند نیز سرلشکر سپاه بود. اما چندی که گذشت علیمردان خان بختیاری، ابوالفتح‌خان بختیاری را کشت و بر دیگر همراهش کریم خان زند شورید ولی سرانجام پیروزی با کریم‌خان زند بود.[۲۷][۲۸]

کریم خان پس از شانزده سال مبارزه دایمی توانست بر تمامی حریفان خود از جمله محمدحسن خان قاجار و آزاد خان افغان غلبه کند و صفحات مرکزی و شمالی و غربی و جنوبی ایران را در اختیار بگیرد. وی به انگلیسی‌ها روی خوش نشان نداد و همواره می‌گفت آن‌ها می‌خواهند ایران را مانند هندوستان کنند. برادر وی، صادق خان، نیز موفق شد در سال ۱۱۸۹ ه‍.ق بصره را از حکومت عثمانی منتزع نماید و به این ترتیب، نفوذ اوامر دولت ایران را بر سراسر اروندرود و بحرین و جزایر جنوبی خلیج فارس مسلم گرداند.[۱۱]

زندیان پس از کریم‌خان زند

پس از در گذشت کریم خان زند دگرباره جانشینان او به جان هم افتادند و با جنگ و نزاع‌های مستمر، زمینهٔ تقویت و کسب اقتدار آغا محمد خان و سلسلهٔ قاجار را فراهم آوردند. در سال ۱۲۰۹ هجری قمری لطفعلی خان آخرین فرمانروای زند، به دست آغا محمدخان قاجار کشته شد. آغامحمدخان با به دست آوردن شهر شیراز دست به کشتار کسانی که از دودمان زند بودند زد، پسران لطفعلی خان را اخته نمود و دستور تجاوز جنسی به زن باردار و دختر لطفعلی خان زند و دیگر زنان این دودمان را داد و گروهی از افراد طایفهٔ زند نیز به اطراف متواری شدند تا دست آقامحمد خان به آنان نرسد.[۲۹][۳۰] عده‌ای از وابستگان نزدیک این خاندان را با خود به تهران آورد و در قلعه‌ای قدیمی در یافت‌آباد امروزی زندانی نمود که در اواخر قاجاریه توانستند اراضی اطراف را به دست آورند و همان‌جا اقامت کنند و دیگر وابستگان این خاندان یا کشته شدند یا به عثمانی گریختند یا مهاجرت کردند تا جان زن و فرزندانشان در امان باشد. امروزه در استان‌های لرستان، کرمانشاه، کردستان، همدان، کهگیلویه و بویراحمد، فارس، کرمان و خراسان بازماندگان طایفه زند زندگی می‌کنند.[۳۱]

منبع مطلب : fa.wikipedia.org

سلسله زندیه ؛ حکومت وکیل‌ الرعایا

سلسله زندیه از تبار لر بودند که به رهبری کریم خان زند روی کار آمدند و حدود ۴۶ سال در ایران حکومت کردند. - کجارو

خانهگردشگریتاریخی و فرهنگی

سلسله زندیه ؛ حکومت وکیل‌ الرعایا

زهرا آذرنیوش

دوشنبه، ۱۰ آبان ۱۴۰۰ ساعت ۱۸:۰۵

اشتراک گذاری

سلسله زندیه از تبار لر بودند که به رهبری کریم خان زند روی کار آمدند و حدود ۴۶ سال در ایران حکومت کردند.

سلسله زند بعد از فروپاشی افشاریه در سال ۱۱۶۲ هجری قمری روی کار آمدند. سلسله زند از تبار لر بودند. کریم خان زند، موسس این سلسله، خان بزرگ طایفه زند بود. او خود را «وکیل‌الرعایا» نامید و به‌طور موقت، ملایر را پایتخت خود قرار داد. کریم خان، پس از مدتی توانست بر تمامی ایران مسلط شود و شهر شیراز را پایتخت خود کند. در دوره او بناهای بسیاری در پایتخت زندیه ساخته شد که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شویم.

آنچه باید درباره سلسله زندیه بدانید:

مختصری از تاریخ سلسله زندیه

پادشاهان معروف زند

اوج قدرت سیاسی سلسله زند

فرهنگ و اعتقادات زندیه

جاهای دیدنی به‌جای مانده از سلسله زند

مختصری از تاریخ سلسله زندیه

منبع عکس: ناشناس

بعد از مرگ نادرشاه افشار، سرزمین ایران صحنه کشمکش‌های داخلی شد. از مهم‌ترین کسانی که در این دوره به فکر سلطنت بودند، می‌توان به میرحسن خان خراسانی حاکم اصفهان، سرافراز بیگ خدابنده‌لو در همدان، کائید کلبعلی در بروجرد، حسین خان زنگنه در کرمانشاه و مصطفی خان شاملو اشاره کرد.

رقیبان کریم خان زند، احمد خان ابدالی، آزاد خان افغان، ابوالفتح خان و علیمردان خان بودند

مصطفی خان شاملو که به‌همراه مهدی خان استرآبادی از سوی نادر به سفارت عثمانی رفته بود، هنگامی که خبر قتل نادرشاه را شنید، قصد داشت با کمک ۱۰ هزار سرباز ترک، ایران را تصرف کند؛ ولی عثمانی‌ها کمکی به او نکردند. بعد از حذف افراد ذکر شده از صحنه سیاسی، افراد دیگری روی کار آمدند که عبارت بودند از احمدخان ابدالی در شرق ایران، آزادخان افغان در آذربایجان و کردستان، ابوالفتح خان و علیمردان خان در اصفهان، محمد حسن خان قاجار در ایالات ساحلی دریای خزر و کریم خان زند در غرب ایران.

پادشاهان معروف زندیه

کریم خان زند

منبع عکس: ناشناس

طایفه زند به دستور شاه عباس اول، از دامنه‌های زاگرس به حوالی پری و کماژن نزدیک ملایر کوچ داده شد. طایفه زند به سه تیره زند بگله، زند هزاره و زند خراجی تقسیم می‌شدند.کریم خان زند (کریم توشمال) از تیره زند بگله بود. در دوره افشاریه، کریم خان زند و برادرش صادق خان در رکاب ابراهیم شاه افشار می‌جنگیدند. مهم‌ترین حوادث دوره کریم‌خان زند عبارت‌اند از:

جنگ با حاکم همدان: کریم خان زند در دوره حکومت ابراهیم شاه افشار، در نخستین جنگ خود، مهرعلی خان تکلو حاکم همدان را شکست داد. کریم خان با چند پیروزی دیگر بر حاکمان محلی، محدوده قدرت خود را افزایش داد.جنگ کهریز: علی‌مردان خان بختیاری با کمک کریم خان زند به سوی قلمرو ابوالفتح خان، حاکم شاهرخ افشار بر اصفهان و عراق عجم، لشگر کشید و در سال ۱۱۶۳ هجری قمری با شکست قوای ابوالفتح خان در جنگ کهریز، اصفهان را تصرف کرد.پیمان سه جانبه: در سال ۱۱۶۳ هجری قمری بین کریم خان، ابوالفتح خان و علیمردان خان بختیاری در اصفهان اتحاد سه جانبه‌ای منعقد شد. طبق این توافقنامه، یکی از نوادگان شاه سلطان حسین صفوی به نام شاه اسماعیل سوم به تخت سلطنت نشست و علیمردان خان وکیل الدوله او شد. ابوالفتح خان، حاکم اصفهان شناخته شد و کریم خان زند به فرماندهی سپاه و سمت سرداری کل عراق رسید. وقتی کریم خان از اصفهان خارج شد، علی مردان خان، ابوالفتح خان را کشت و اصفهان و شیراز را تصرف کرد. به این ترتیب اتحاد سه گانه از بین رفت.

کریم خان زند با ابوالفتح خان و علیمردان خان، اتحادی سه جانبه تشکیل دادند

جنگ چهارمحال: کریم خان زند در سال ۱۱۶۵ هجری قمری در جنگ چهارمحال بر علیمردان خان پیروز شد و اصفهان و شیراز را تصرف کرد. بر اثر این پیروزی، شاه اسماعیل سوم به اردوی کریم خان زند پیوست. علیمردان خان با به سلطنت رساندن فردی به نام شاه سلطان حسین ثانی، جنگ‌های خود را با کریم خان ادامه داد؛ اما در نهایت به دست افراد خاندان زند به قتل رسید.جنگ دوآب: یکی دیگر از دشمنان کریم خان زند، آزاد خان افغان بود. آزاد خان افغان از اهالی کابل، به خدمت نادر پیوست و پس از شکست ابراهیم خان افشار از شاهرخ افشار، در قسمتی از آذربایجان به حکومت پرداخت. او در دوران حکومت خود، جنگ‌های متعددی در ارومیه با محمد حسن خان قاجار انجام داد و سپس در نواحی مرکزی ایران وارد جنگ با کریم خان زند شد. فتحعلی خان افشار، سردار آزاد خان افغان در سال ۱۱۶۷ هجری قمری در دو جنگ دوآب و قمشه سپاهیان کریم خان زند را در هم کوبید.جنگ‌های کتل کمارج و خشت: کریم خان زند در سال ۱۱۶۸ هجری قمری در دو جنگ کتل کمارج و خشت سپاهیان آزادخان افغان را شکست داد.جنگ با محمد حسن خان قاجار: یکی دیگر از دشمنان کریم خان زند، محمد حسن خان قاجار بود که در سواحل دریای خزر قدرت را در دست داشت. کریم خان، ابتدا در دو جنگ کزاز و کلون‌آباد از سپاه قاجاریه شکست خورد. سرانجام در سال ۱۱۷۲ هجری قمری، شیخ علی خان زند، سردار کریم خان در حین فرار به دست یکی از افراد طایفه یخاری باش کشته شد.منبع عکس:wikipediaشورش حسینقلی خان قاجار: بعد از کشته شدن محمد حسن خان قاجار، دو پسرش به نام‌های آقا محمدخان قاجار و حسینقلی خان قاجار معروف به جهانسوز در دربار کریم خان می‌زیستند. کریم خان حکومت دامغان را به حسینقلی خان قاجار سپرد. این حاکم جدید، در دامغان شورش کرد. زکی خان و علی‌محمد خان زند سردار کریم خان، شکست‌های سختی به حسینقلی خان قاجار وارد کردند. حسینقلی خان سرانجام به دست غلامانش کشته شد.اعراب بنی کعب: اعراب بنی کعب به رهبری شیخ سلمان، در دوره کریم خان زند به‌دلیل تعدیات والی بغداد از اروندرود گذشتند و در شادگان خوزستان ساکن شدند. شیخ سلمان بارها برای ضربه زدن به والی بغداد، مزاحمت‌هایی در خلیج فارس برای عثمانی‌ها ایجاد کرد. والی بغداد به کریم خان زند قول داد در صورت حمله کریم‌ خان به شیخ سلمان، به او کشتی و آذوقه برساند. کریم خان به اروندرود لشگر کشید؛ ولی به‌علت اطاعت شیخ سلمان از ایران و عدم اجرای تعهدات ترک‌ها، او را عفو کرد و به شیراز برگشت و تا آخر عمر شیراز را ترک نکرد. شیخ سلمان مزاحمت‌های دیگری برای عثمانی‌ها و انگلیسی‌ها ایجاد کرد. انگلیسی‌ها با عثمانی‌ها علیه شیخ سلمان متحد شدند؛ اما در جنگ خورموسی شکست سختی از شیخ سلمان خوردند.

منبع مطلب : www.kojaro.com